[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Weronie, papież przestrzegał Wenecjan przed wszelkimi stosunkami z
wyklętymi. Gdy zaś Henryk wyruszył przeciwko Rawennie, Grzegorz
oświadczył, iż poświęci raczej swe życie, niż zejdzie z drogi sprawiedliwości.
Henryk, który w Mediolanie koronował się na króla Lombardii i złożyć
kazał hołd antypapieżowi, stanął na krótko przed Zielonymi Zwiątkami (21 maja
1081 r.) przed bramami Rzymu, spodziewając się rychłego ich otwarcia.
17
Rzymianie jednak stanęli mężnie po stronie papieża; i Henryk, którego w
namiocie przed miastem antypapież ukoronował na cesarza, spustoszywszy
okolice Rzymu, cofnąć się musiał do Lombardii. Nie powiódł się również jego
zamach na Florencję i jedynie Lukkę i Pizę udało mu się zagrabić margrabinie
Matyldzie. Księcia Roberta starał się przyciągnąć na swoją stronę ofiarowaniem
mu posiadłości papieskich; pózniej połączył się przeciwko niemu z Grekami,
których jednak Robert pobił w pazdzierniku 1081 r. Przez lato Henryk pozostał
we Włoszech północnych, gdy tymczasem w Niemczech przeciwnicy jego
zyskali przewagę i 9 sierpnia wybrali królem Hermana, hrabiego Luksemburga,
który też, po uznaniu go przez Sasów, dnia 26 grudnia ukoronowany został
przez biskupa mogunckiego w Goslarze. Niestety nie posiadał on zdolności,
niezbędnych dla władcy, zwłaszcza w tak krwawych czasach. Po raz drugi
Henryk oblegał Rzym przez trzy miesiące bez skutku; nie udał się mu zamiar,
aby przez podpalenie katedry św. Piotra spędzić obrońców z wałów i szańców.
Grzegorz kazał im pozostać na swych posterunkach, gdy on sam (jak wieść
niesie znakiem krzyża) stłumił pożar. Henryk wziął do niewoli dwóch legatów
papieskich oraz innych stronników Grzegorza, cofnął się jednak w marcu r.
1082 z pod Rzymu, pozostawiwszy w Tivoli papieża samozwańca z nakazem
pustoszenia okolicy. Dopiero, gdy po raz trzeci wyruszył na czele
znaczniejszego wojska przeciwko Rzymowi, udało mu się po
siedmiomiesięcznym oblężeniu 3 czerwca 1083 r. zdobyć dzielnicę Leona z
katedrą św. Piotra, gdy zamek Anioła, Trastevere i całe miasto na lewym brzegu
Tybru pozostały w posiadaniu papieża. Henryk podać chciał teraz rękę do zgody
pod warunkiem, że Grzegorz ukoronuje go na cesarza; gotów on był poświęcić
swego Klemensa, którego używał jedynie jako narzędzie ku zohydzeniu i
gnębieniu Kościoła, a który nigdzie poza obrębem władzy swego króla nie
znalazł uznania. Chociaż Rzymianie, zniechęceni długim oblężeniem i głodem,
błagali papieża, aby przyjął ten warunek, Grzegorz pozostał wierny swym
zasadom i oświadczył, że uwolni króla od klątwy i ukoronuje go na cesarza,
skoro tenże zadośćuczyni Bogu i Kościołowi za jawne swoje zbrodnie. Tego
żądania zrzec mu się nie wolno bez obalenia wszelkiego porządku kościelnego.
Henryk ufny w swe szczęście nie myślał o zadośćuczynieniu, zawarł
jednak z Rzymianami umowę, na mocy której skłonić mieli papieża do zwołania
powszechnego soboru na pazdziernik. Potajemnie Rzymianie przyrzekli, że w
przeciągu pewnego czasu Henryk otrzyma koronę cesarską z rąk Grzegorza albo
innego papieża. W pobliżu katedry św. Piotra Henryk wzniósł dla strzeżenia
18
Rzymu nowy, broniony przez czterystu rycerzy, zamek i wyruszył następnie do
Toskanii, aby skłonić Matyldę do zawarcia pokoju. Zamiar ten spełzł jednak na
niczym. Papież zwołał umówiony synod. Henryk jednak niepomny swego
przyrzeczenia wstrzymać kazał w drodze, a po części i uwięzić wielu biskupów,
udających się do Rzymu, tak iż z Niemiec nie pojawił się nikt, a z Francji kilku
tylko biskupów stawiło się na synodzie. Grzegorz otworzył synod na Lateranie
20 listopada 1083 r. i w pełnych zapału słowach zachęcał obecnych do
wytrwania w ciężkiej niedoli Kościoła. I Rzymianie nawrócili się znów do
niego, oburzeni nadużyciami Henryka i przerażeni faktem, że skutkiem
zarazliwej choroby wymarła, z wyjątkiem trzydziestu ludzi, cała załoga owego
zamczyska. Zburzyli oni teraz tę twierdzę. Pomimo to Henryk za pomocą
przekupstwa zjednał sobie znów stronników, przybył po raz czwarty do Rzymu i
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
